Cytaty, które lubimy

 Z listów Jakobsona do Kruczonycha. 

Dotyczy nie tylko poetów. 

„Gdy poeta za dużo żre (obojętnie, czy jest bogojadem, ludojadem, czy samojedą), to jego wiersze okazują się 1) ekskrementami… […] 2) wymiocinami".

Refleksje z filozofii języka

Miroslav Holub

Krótka refleksja o słowie ból

Wittgenstein powiada: słowo Boli zastąpiło

płacz i okrzyki bólu. Słowo Ból

nie wyraża bólu, ale go zastępuje

Stąd nowe zachowanie

w razie bólu.

Słowo wchodzi pomiędzy nas i ból

jak otrzewna ciszy.

Jest wyciszeniem. Jest igłą,

która wypruwa ścieg

pomiędzy krwią a gliną.

Słowo jest pierwszym kroczkiem

wolności

od siebie.

Pod warunkiem, że wokół

są inni.

Przeł. Józef Waczków

Benn i Nietzsche

Gottfried Benn: Turyn I

„Podeszwy zdarłem sobie do imentu”,

Napisał wielki geniusz z rozżaleniem

W ostatnim liście resztką atramentu,

Nim go zabrali na psychiatrię w Jenie.

Nie mogę już kupować żadnych książek,

W księgarniach więc przeważnie czas mi płynie:

Notatki – potem szybko coś przekąszę: –

Tak mi mijają teraz dni w Turynie.

Podczas gdy pleśń szlachetna Europy

Ciągnęła soki z Bayreuth, Pau, Epsomu,

On dorożkarskie konie obejmował,

Nim go gospodarz zaciągnął do domu.

Przeł. Tomasz Ososiński

Kto się boi Immanuela Kanta? Część piętnasta

Tadeusz Różewicz (z niemałą inspiracją Leopoldem Staffem)

Wieczór

Leżę na starym tapczanie
ze sprężyną w boku
nade mną ktoś wali młotem
pode mną ktoś wali młotem
w czaszce świdruje sąsiadka z góry
za ścianą charczą stare rury

"za jakie winy" pytam gwiazd
i słyszę jęk starej sprężyny
"każdy ma swojego Kanta"
(i piekło "danta)

O pracy przydatnej i zdrowej

W naszej niekończącej się dyskusji o relacji filozofii do literatury, tym razem głos zabierze Zbyněk Fišer. Poeta, filozof, znany bardziej jako Egon Bondy. Tak tak, to słynny „papież” czeskiego undergroundu, którego podziwiają fani Hrabala oraz wielbiciele wczesnego czeskiego rocka. Nadszedł czas, by polubili go i filozofowie.

[Filozofia i poezja przecie]

Filozofia i poezja przecie

to kanalie jakich mało w świecie

Człowiek się do nich bierze

bo gdzież czyn coś więcej warty

Lepiej niż bać się wszystkiego jak zwierzę

stroić sobie z tego żarty

Ale czasem cię to kopnie jak krowa:

że jedyna praca przydatna i zdrowa

to poświęcić wszystkie zdolności i siły

by się ostatnie ludzkie stwory obwiesiły

Przeł. Leszek Engelking

Śniąc o ulicy miłosierdzia

Pisałem już o zacnym (choć z czasem coraz mniej) zespole Genesis i ich nieszczęśliwym, skrzętnie zbadanym przez profesora Ptaszora potworze płaczku. Dziś pora na Petera Gabriela. W 1986 roku wydał album So. Płyta wydawała się łatwiejsza niż poprzednie. Czyż nie fajnie mieć czasem jakiś przebój? I faktycznie dopiero ten album, choć Gabriel wcześniej nie był muzykiem anonimowym, otworzyły mu drogę dla szerszej publiczności. A hitów było tam niemało, by wspomnieć tylko Red Rain, Sledgehammer czy zaśpiewany wspólnie z Katarzyną Wielką Don’t Give Up.

Jako że mowa ma być tu o literaturze w muzyce, chciałbym przywołać inny utwór z So, a mianowicie: Mercy Street. Jest on bowiem zainspirowany poezją Anne Sexton (m.in. poematem 45 Mercy Street). Mówiąc precyzyjniej: poezją i postacią samej poetki. Zresztą poezja jej w zasadzie nie wykracza poza osobiste przeżycia, bardzo często są to intymne wyznania – jednym słowem poezja konfesyjna. Jeżeli teraz komuś przyszła na myśl Sylwia Plath – to jest bardzo blisko. Zresztą obie Panie łączy nie tylko poezja (a może: nade wszystko poezja), ale też próby samobójcze – do poezji jako terapii namówił Sexton psychiatra po jej pierwszej próbie odebrania sobie życia, do tego doszła depresja i skomplikowane sytuacje rodzinne. Prawie to wszystko jest w pięknej piosence Gabriela.

Oto fragment tekstu Gabriela:

Looking down on empty streets, all she can see 

are the dreams all made solid 

are the dreams all made real 

[…]

dreaming of mercy st. 

wear your insides out 

dreaming of mercy 

in your daddy’s arms again 

dreaming of mercy st. 

’swear they moved that sign 

looking for mercy 

in your daddy’s arms 

mercy, mercy, looking for mercy

mercy, mercy, looking for mercy 

Anne, with her father is out in the boat 

riding the water 

riding the waves on the sea

I początek poematu 45 Mercy Street:

In my dream, 

drilling into the marrow 

of my entire bone, 

my real dream, 

I'm walking up and down Beacon Hill  searching for a street sign – 

namely MERCY STREET. 

Not there. 

I jeszcze raz poetka:

Mr mój

Spójrz, jak ponumerował błękitne żyły

W moich piersiach. Co więcej, jest tam dziesięć piegów.

Teraz poszedł w lewo. Teraz poszedł w prawo.

Teraz buduje miasto, miasto mięsa.

Jest przemysłowcem. Przedtem głodował w celach

i, proszę państwa, złamano go żelazem,

krwią, metalem i triumfującym mieczem

śmierci jego matki. Lecz rozpoczął od nowa.

Teraz konstruuje mi ciało. To miasto go połknęło.

Wybudował mnie z chwały desek.

Ulepił mnie z cudów betonu.

Ustawił we mnie sześćset ulicznych znaków.

Kiedy tańczyłam, on budował muzeum.

Zbudował dziesięć bloków, gdy przeciągałam się w łóżku.

Kiedy odeszłam, skonstruował wiadukt.

Przyniosłam mu kwiaty, a on stworzył lotnisko.

Z lizaków zrobił czerwone i zielone światła.

Lecz w moim sercu, jak dziecko, chodzę na przełaj.

Przeł. Maria Korusiewicz

Do posłuchania:

Peter Gabriel: So (1986)

Do poczytania:

Anne Sexton: Kochając zabójcę. Przeł. Maria Korusiewicz.  Wyd. Zysk i S-ka. Poznań 1994.